COVID-19 คือปรากฎการณ์ธรรมชาติทำความสะอาดโลก ใครๆ ก็ว่าอย่างนั้น
ในทางกายภาพ การเว้นระยะห่างต่อกันในหมู่ผู้คน การเก็บตัวอยู่กับบ้าน ไม่ออกไปเพ่นพ่าน การงดกิจกรรมบันเทิงและท่องเที่ยว ทำให้บ้านเมืองมีระเบียบ เปิดโอกาสให้เทศบาลได้ทำความสะอาดชุมชน ปริมาณฝุ่นควันลดลง และธรรมชาติได้พักฟื้นคืนสภาพ
ในธรรมชาติ ภาพข่าวที่ได้พบเห็นกัน นำความจรรโลงสายตามาสู่มนุษยชาติทั้งปวง ไม่ว่าจะเป็นวิวของเทือกเขาหิมาลัย ที่มองเห็นได้จากระยะไกลอย่างชัดเจนเป็นครั้งแรกในรอบ 30 ปี หรือภาพจากมุมสูง เห็นฝูงพะยูน แหวกว่ายในท้องทะเลไทย รวมไปถึงการปรากฎตัวของโลมาสีชมพูในทะเลภาคใต้ของไทย
โควิด-19 จึงถูกเปรียบเทียบว่าเป็นเครื่องมือสำหรับ “การชำระล้างให้สะอาดโดยธรรมชาติ” (natural cleansing) ให้มนุษยชาติได้เริ่มต้นใหม่ แม้จะไม่ต้องถอยไปจนเริ่มนับศูนย์ แต่ก็ทำให้สังคมทั่วโลกต้องหยุดคิด ว่าเราควรจะใช้ชีวิตกันอย่างไร
ก่อนที่จะเกิดโควิด-19 ทุกมุมโลกเต็มไปด้วยความขัดแย้ง ทั้งด้านการเมือง เศรษฐกิจ การค้า แสนยานุภาพนิวเคลียร์ ความแตกต่างของเชื้อชาติ และขณะที่โควิด-19 เริ่มปรากฎในเอเชีย ความขัดแย้งทั้งหลาย ยังเป็นประเด็นสำคัญต่อความเป็นไปของโลกเช่นเดิม… แต่เมื่อโควิด-19 ข้ามเส้นพรมแดนของประเทศ ก้าวกระโดดไปยังทวีปอื่นๆ ไม่มีการเลือกปฎิบัติ ทุกประเทศในโลกมีสถานภาพอยู่บนแผ่นกระดานเดียวกัน…. ไม่ว่าจะเป็นชาติไหน ต้องลุ้นกับความตายไม่ต่างกัน
มาตรการที่ใช้ในการป้องกันโควิด-19 ที่ชัดเจนคือ social distancing หรือ physical distancing การเว้นระยะระหว่างกัน เพื่อเลี่ยงการสัมผัสและการแพร่กระจายของเชื้อโรค นำไปสู่การทักทายที่ต้องเลือกวิธีการใหม่ เช่นการ “ไหว้” แทนการเชคแฮนด์ หรือการกอด… การนัดชุมนุม การชมภาพยนตร์ การเสพย์ความบรรเทิง ต้องยกเลิก ผู้คนต้องเว้นพื้นที่ระหว่างกันเมื่ออยู่รวมกันเช่นในซุปเปอร์มาร์เก็ต การเรียนการสอนต้องยกเลิกและเปลี่ยนมาเป็นการเรียนออนไลน์ ความเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ ทำให้เกิดชุดพฤติกรรมใหม่ที่เรียกว่า The New Normal
คำว่า new normal นั้น เป็นคำศัพท์ทางด้านธุรกิจและการเงิน และอ้างถึงกันแพร่หลายในช่วงวิกฤตเศรษฐกิจทั่วโลก ในช่วงปี 2007-2008 โดยมีเจตนาโต้แย้งการวิเคราะห์ของนักเศรษฐศาสตร์และผู้กำหนดนโยบายที่ยืนยันว่า “สภาพเศรษฐกิจจะฟื้นตัวกลับมาเหมือนปกติอีกครั้ง” ว่าหากจะปกติได้ก็จะเป็นสภาพ “ปกติในรูปแบบใหม่” ไม่เหมือนเดิมแน่นอน
ต่อมา “a new normal” หรือ “new normals” ก็ถูกนำไปใช้ในบริบทต่างๆ โดยมีความหมายว่า “สิ่งที่เคยไม่ปกติ ได้กลายเป็นปกติ” ในสถานการณ์ใหม่ ช่วงเวลาใหม่
เมื่ออัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจของจีน กลายเป็นตัวเลขตัวเดียว (single digit) หลังวิกฤตเศรษฐกิจทั่วโลก เช่น 7% ในปี 2014 และในปีต่อๆ มา จนคาดการณ์ว่าอัตราการเติบโตของจีนจะคงอยู่ระดับนี้อีกระยะยาว และถือว่าเป็น new normal ของจีน ในขณะที่อัตราการว่างงานในสหรัฐอเมริกา ที่เกินกว่า 8% ก่อนปี 2012 ก็ถูกมองว่าเป็น new normal
ในทางจิตวิทยา การใช้ new normal เป็นการทดแทนความหวาดกลัวต่อความไม่รู้ ของคำว่า change หรือการเปลี่ยนแปลง แม้ว่า “การเปลี่ยนแปลง” จะเป็นคำสำคัญในการเคลื่อนไหวทางการเมือง แต่ความหมายของการเปลี่ยนแปลงนั้นมาพร้อมกับ ความไม่มั่นใจว่าการเปลี่ยนแปลงนั้น จะนำมาซึ่งผลลัพท์ตามความคาดหมายหรือไม่ แต่คำว่า normal ทำให้เกิดความรู้สึกว่า การปรับเปลี่ยนไม่ใช่สิ่งที่แตกต่าง หรือต้องปรับตัวมาก เป็นวิถีปกติ แต่ในขณะเดียวกัน หากมีความรู้สึกว่า การเปลี่ยนแปลงเป็นสิ่งปกติ อาจนำไปสู่การเพิกเฉยต่อความเปลี่ยนแปลง และไม่ให้ความสำคัญต่อสิ่งที่เปลี่ยนไป
แม้ว่าความหมายที่แท้จริงของ new normal ควรอ้างถึงสิ่งที่ “เคยไม่ปกติ” มาก่อน เช่น การอุ้มบุญ หรือการแต่งงานระหว่างเพศเดียวกัน (LGBTQ) ดังเช่นที่ได้นำเสนอผ่าน TV Series เรื่อง The New Normal เมื่อปี 2012 ซึ่งเปรียบเทียบให้เห็นว่า ค่านิยมและพฤติกรรม ที่เคยเห็นว่า “ผิดปกติ” ได้กลายเป็นวิถีชีวิตแบบใหม่ที่ยอมรับกันว่า “ปกติ” ไปแล้ว
ตัวอย่างที่เห็นได้ในสังคมไทย ที่เปลี่ยนจาก “ไม่ปกติ” มาสู่วิถีใหม่ ที่เป็น “ปกติ” ยอมรับกันได้ ได้แก่ การทักทายด้วยการกอด อันเป็นพฤติกรรมที่รับมาจากวัฒนธรรมตะวันตก การทำศัลยกรรมความงาม ที่เคยถือว่าเป็นความสวย “สังเคราะห์” กลายเป็นเรื่องที่ได้รับความนิยมกันทั่วไปทั้งหญิงและชาย รวมถึงการเป็นแม่เลี้ยงเดี่ยว หรือพ่อเลี้ยงเดี่ยว เป็นต้น
พฤติกรรมและค่านิยม ที่เปลี่ยนไป และถือว่าเป็นนิมิตรหมายที่ดี ของ The New Normal คือพฤติกรรมเรื่องระเบียบ วินัย และการตระหนักรู้ในเรื่องของ ความไม่แน่นอนในชีวิต เช่น การเปลี่ยนแปลงที่อาจมาถึงตัวอย่างไม่คาดคิด ทุกคนต้องเตรียมตัวให้พร้อมทั้งในแง่ของเงินเก็บและสุขภาพ… โควิด-19 ได้บังคับให้ไทย ก้าวสู่ Thailand 4.0 ด้วยการทำงานผ่านเทคโนโลยี่ ด้วยแนวคิด work from home ซึ่งจะกรุยทางไปสู่การอัพเกรดเทคโนโลยี การคำนวณกำลังพลของบริษัท และอื่นๆ การเรียนการสอนออนไลน์ บังคับให้บุคลากรทางการศึกษา ต้องปรับทักษะ ความรู้และชั้นเชิงในการสอนให้ได้ประสิทธิผล เช่นเดียวกับที่สอนในห้องเรียน หรือมากกว่า
จาก The new normal ลักษณะพฤติกรรม และความคิดชุดใหม่ จะกลายเป็นบรรทัดฐานใหม่ของสังคม ซึ่งในด้านสังคมวิทยา (Sociology) เรียกว่า norm เป็นมาตรฐาน และกฎเกณฑ์ อันได้รับการยอมรับในสังคม แม้ว่าความหมายของคำว่า norm ไม่ได้ต่างจากความหมายของ the new normal มากนัก แต่ norm ไม่ได้มาจากสิ่งทีเคยผิดปกติ หากแต่ norm เป็นวิถีที่สังคมเห็นพ้องร่วมกำหนดขึ้น เป็นค่านิยมที่มีร่วมกัน เช่นการต้องเรียนจบปริญญาตรี การบวชก่อนแต่งงาน และการนับญาติกับทุกคน ให้เป็น พี่ป้าน้าอา เพื่อให้เกิดความสนิทสนม
The new normal ครั้งนี้เป็นปรากฎการณ์ ที่เกิดขึ้นจากภาวะฉุกเฉิน อันเกี่ยวเนื่องกับความกลัว แม้ว่าการพัฒนาทักษะ ความรู้ และการใช้เทคโนโลยี อาจจะเป็นความสามารถติดตัวไปอีกนาน แต่เมื่อใดที่มีการค้นพบวัคชีน ที่สามารถรักษาโควิด-19 ได้ พฤติกรรมบางอย่าง ที่เป็น “ตัวตนดั้งเดิม” ก็อาจกลับมา เพราะเมื่อรู้ว่ามียาป้องกัน หมดความหวาดกลัว ผู้คนจำนวนหนึ่ง ย่อมจะกลับไปสู่พฤติกรรมเดิม เช่น ละเลยเรื่องสุขอนามัย ไม่ใส่ใจระเบียบสังคมเช่นการเข้าแถว และใช้ชีวิตฟุ่มเฟือยกันอีกครั้ง
